Instytucja zachowku została uregulowana przez ustawodawcę w kodeksie cywilny art. 991-1011.
W przedstawionym przypadku Pani jako zstępnej ustawowo przysługiwałby udział spadkowy w wysokości ½ wartości spadku. Zgodnie z regulacjami dotyczącymi zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy przysługuje, co do zasady zachowek w wysokości ½ udziału spadkowego ( w Pani wypadku ¼ spadku). Natomiast, jeżeli uprawniony do zachowku jest osobą małoletnią bądź jest trwale niezdolny do pracy przysługuje mu zachowek w wysokości 2/3 udziału spadkowego. W związku z tym, jeżeli jest Pani inwalidką i wykaże Pani w postępowaniu swoją niezdolność do pracy (najlepiej na podstawie orzeczenia dotyczącego niezdolności do pracy) będzie Pani przysługiwał zachowek w większej wysokości.
Czy po ojcu było prowadzone postępowanie spadkowe? Jeżeli nie, należy złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku (taki wniosek może złożyć również Pani). Wówczas aktualna żona Pani ojca będzie musiała wykazać fakt, iż jest jedynym spadkobiercą. Jeżeli cały spadek przypadnie jej (niewykluczone jednak, że testament obarczony był istotnymi brakami lub podrobiony i wówczas Pani również nabędzie część spadku) to wtedy należy wnieść sprawę o zachowek.
W celu ustalenia wartości zachowku musi Pani ustalić jakie mienie Pani ojca wchodziło w skład spadku. Na pewno w ustaleniu tych faktów pomoże zapoznanie się z treścią testamentu oraz ewentualnych umów darowizn, które spadkodawca dokonał na rzecz spadkobiercy. W tym celu należy się zwrócić do spadkobiercy o udostępnienie tych informacji, a w wypadku odmowy można zwrócić się o pomoc do Sądu właściwego dla sprawy. Zgodnie z treścią art. 248 § 1 k.p.c. każdy obowiązany jest przedstawić na zarządzenie sądu w oznaczonym terminie i miejscu dokument znajdujący się w jego posiadaniu i stanowiący dowód faktu istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy. Zatem, aby dowiedzieć się o treści testamentu może Pani wystąpić do właściwego Sądu prowadzącego sprawę w przedmiocie zachowku z wnioskiem o zobowiązanie spadkobiercy do przedstawienia testamentu przed sądem. Podobnie można postąpić w celu uzyskania od spadkobiercy posiadanych przez niego dokumentów dotyczących wartości posiadanego przez Pani ojca majątku, który został odziedziczony przez spadkobiercę, albo dokumentów dotyczących otrzymanych przez spadkobiercę wcześniejszych darowizn. Sprawa identycznie wygląda z instytucjami takimi jak banki, spółdzielnie mieszkaniowe – w pozwie może Pani zawrzeć wniosek o zwrócenie się do tych instytucji o podanie konkretnych informacji.
Zgodnie z art. 102 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych może pani złożyć do właściwego Sądu wniosek o zwolnienie od kosztów postępowania, w którym należy wykazać, iż nie jest się w stanie ponieść kosztów procesu bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych powinno być dołączone oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów. Wzór oświadczenia, o którym mowa powyżej można znaleźć na stronie internetowej ministerstwa sprawiedliwości bądź sądu.
